Centrum Etyki Chrześcijańskiej im. T. Ślipko SJ

Centrum Etyki Chrześcijańskiej im. Tadeusza Ślipko SJ, zwane dalej „Centrum”, stanowi jednostkę organizacyjną Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie utworzoną dla prowadzenia działalności naukowej, badawczej i popularyzatorskiej.

 KONTEKST DZIAŁALNOŚCI CENTRUM W LATACH 2023-2026:

 Obserwując dzisiejsze przemiany światopoglądowe i kulturowe, których doświadczamy na co dzień, jak również kolejne miraże polityczne, społeczne, obyczajowe, w których wszyscy uczestniczymy, łatwo zauważyć, że myślenie chrześcijańskie stoi dzisiaj przed wielkim wyzwaniem i próbą.  Przed współczesną etyką chrześcijańską stawiane są coraz poważniejsze pytania i problemy, wobec których trudno przejść obojętnie. I trzeba sobie uczciwie powiedzieć: łatwiej na pewno nie będzie. Im szybciej zaczniemy podejmować stawiane przed nami wyzwania, im bardziej odważnie będziemy konfrontować się z problemami, wątpliwościami jak również zarzutami – z reguły stawianymi właśnie w wymiarze etycznym  – tym większą będziemy mieli szansę na obronę wiarygodności i autentyczności postawy chrześcijańskiej. Dla intelektualistów w XXI w., szczególnie w obliczu tak poważnego kryzysu światopoglądowego z jakim mamy obecnie do czynienia, uciekanie od trudnych tematów, pomijanie ich, tudzież bagatelizowanie, wydaje się być wyjściem najgorszym z możliwych. To rezygnacja z własnych racji, ze swojego stanowiska, z możliwości dyskusji i szukania porozumienia. W sensie etycznym: porażka intelektualna i moralna. Póki rozmawiamy, póki wychodzimy naprzeciw Innemu w różnicach, które nas dzielą,  póki wykazujemy chęć, odwagę i potrzebę dialogu w kwestiach najważniejszych, a więc tych dotyczących systemu wartości, postaw moralnych, naszych codziennych wyborów, decyzji i racji, których bronimy, wtedy status myślenia chrześcijańskiego ma ciągle szansę na przetrwanie i dotarcie do szerszego grona odbiorców.

CEL DZIAŁALNOŚCI CENTRUM:

Biorąc pod uwagę krótko nakreślony powyżej kontekst dzisiejszych czasów i sytuacji, w której znalazło się myślenie chrześcijańskie w XXI w. widzimy potrzebę, a nawet konieczność, sformułowania a następnie zmierzenia się współczesnego chrześcijańskiego myślenia z następującymi problemami natury etycznej (i nie tylko):

- problem emigracji i uchodźców w ramach etyki chrześcijańskiej. Na ile konflikty polityczne, wojny, nieporozumienia międzypaństwowe zmieniają nasze odczytanie wartości we współczesnym świecie? Jakie zmiany już się dokonały w kluczu interpretacyjnym uznawanych wartości a co dopiero przed nami? Co oznacza dzisiaj solidarność, pomoc, wsparcie i gdzie są jego granice?

- powinności moralne i etyczne chrześcijanina względem wszelkiego rodzaju mniejszości (etnicznych, politycznych, społecznych, kulturowych, religijnych, płciowych i innych)

- problem wykluczenia Innych (innych od większości, od przyjętych i obowiązujących norm) Gdzie są granice między szacunkiem, otwartością, tolerancją i akceptacją a troską o własny status, o moje wartości, o obronę pewnej tradycji i kultury pielęgnowanej przez wieki?

- problemy szeroko rozumianej ekologii: troski i odpowiedzialności za planetę w duchu chrześcijańskiej postawy dbałości o przyszłość kolejnych pokoleń. Co dla współczesnego chrześcijanina i etyka oznacza: dojrzałe i rozsądne gospodarowanie Ziemią?

- kwestia wartości patriotycznych rozumianych w duchu chrześcijańskich wartości takich jak: szacunek, tolerancja, godność drugiego człowieka, troska o dobro wspólne jakim jest państwo, moje miasto, moje miejsce zamieszkania, pracy. Wszelka przestrzeń wspólnego funkcjonowania, gdzie coś razem tworzymy i dlatego wszyscy jesteśmy zobowiązani do troski o to co wspólne (a nie tylko moje)

- współczesne wyzwania biomedyczne, takie jak: transhumanizm, aborcja, antykoncepcja, prawa kobiet, prawa mężczyzn, prawa dziecka/płodu, obowiązki rodzicielskie, odpowiedzialność za życie

- kultura komunikacji na gruncie wartości chrześcijańskich (zjawisko przemocy i agresji w komunikacji – hejt, nienawiść słowna, brak szacunku dla odmienności poglądów i przekonań, anonimowość w sieci, prześladowania ofiary i skutki takich zachowań, poziom debaty społecznej)

- wzorce, autorytety, mistrzowie i eksperci – kto dzisiaj kreuje przestrzeń światopoglądową, komu ufamy, za kim podążamy, co o tym decyduje? Kto ma władzę i większą siłę przekonywania?  Jaki status mają w dyskursie światopoglądowym  naukowcy, intelektualiści, a jaką celebryci czy media społecznościowe?

- kondycja współczesnego człowieka po pandemii. Relacja między psychiatrią a etyką. Rola religii w dobie chorób i śmierci. Jak zmieniło się nasze odczytywanie wartości w czasach Covidu? Jakim modyfikacjom uległa nasza hierarchia wartości pod wpływem doświadczenia śmierci, lęku, opuszczenia, żałoby? Czy kluczowe w dobie pandemii pojęcie odpowiedzialności  (za siebie i za innych) przemówiło do naszego sytemu wartości i do sumienia?

- przemiany ekonomiczne w perspektywie etyki. Kryzys ekonomiczny, radykalne pogorszenie warunków bytowych człowieka, lęki, złość, agresja, rozpacz i bezradność jako postawy egzystencjalne w obliczu kryzysu ekonomicznego. Problem ubóstwa, bezdomności, szerzącego się kryzysu gospodarczego z punktu widzenia wartości chrześcijańskich.

- religia a etyka. Jakie wartości można obronić i w jaki sposób pokazać ich ponadczasowość i uniwersalność w czasach apostazji i coraz większego odpływu uczniów z religii w szkole jak i kleryków z seminariów. Jakie racje i argumenty etyczne można dzisiaj zaprezentować młodym ludziom, chcąc zatrzymać postępującą laicyzację społeczeństwa?

- płaszczyzna etyczna w dialogu międzyreligijnym we współczesnym świecie: jak dziś wygląda dialog chrześcijaństwa z judaizmem, a jak z prawosławiem w dobie wojny ukraińsko-rosyjskiej? Czy chrześcijaństwo i buddyzm mogą znaleźć wspólne pole do porozumienia?

- prawa zwierząt, wegetarianizm, weganizm, relacja między człowiekiem a światem przyrody w perspektywie etycznej.

FORMY DZIAŁALNOŚCI CENTRUM:

1)     dyskusje i debaty, które otwierają przestrzeń do wymiany poglądów, tworzą płaszczyznę do rozmowy i szukania porozumienia nawet mimo różnicy zdań

2)     seminaria/konferencje, a więc  spotkania w większym gronie, z naciskiem na zapraszanie VIPów, którzy byliby „przewodnikami etycznymi” pośród mnogości stanowisk i poglądów etycznych

3)     publikacje, które stawić będą zwieńczenie wspólnych poszukiwań intelektualnych a równocześnie udokumentowany zapis ważnych głosów etycznych

4)     wywiady – „jeden na jeden” – z wyjątkowymi autorytetami, osobowościami, których głos wnosi coś szczególnie ważnego i potrzebnego w dzisiejszych dyskusjach etycznych

5)     „dwugłosy” - konfrontacja etyków prezentujących skrajnie odmienne stanowiska światopoglądowe, która otwiera pole do refleksji dla młodych, dla studentów, którzy potrzebują jasnych i wyrazistych stanowisk etycznych, żeby określić się wobec radykalizmów ich poglądów.

6)     Współpraca z portalami internetowymi z zakresu popularyzacji filozofii i etyki, które stanowią doskonałą tubę promocyjną wydarzeń naukowych, jak również utworzenie osobnej rubryki w naszych uczelnianych czasopismach informującej na bieżąco o działalności Centrum.

7)     Włączenie studentów, doktorantów, koło naukowe do działalności Centrum. Uwzględnienie głosu młodych, dla których współczesne problemy etyczne mogą jawić się w zupełnie innej perspektywie niż starszym.